پنجاه سال نویسندگی

شاید اگر هنری میلر در برخی آثارش با صراحت به مسائل خصوصی اشاره نکرده بود، امروز از جایگاه بهتری برخوردار بود، لااقل در ایران که آثارش به شکلی درست منتشر می شد و نه اینقدر ناقص و پراکنده! اما به واقع این مسئله نه فقط انتشار مهمترین اثر او را در زادگاهش با تأخیر بسیار مواجه ساخت بلکه موجب بروز برخی سوء تفاهم ها شد که گزک به دست کسانی داد که میانه‌ای با اندیشه ها و  آثار او نداشتند. البته طبع عصیانگر و این خصلت ذاتی که باعث می شد تن به هیچ قید و بند و قاعده ای ندهد، به این بدفهمی ها دامن می‌زد. در حالی که اگر به دنیای ادبیات و هنر امروز نگاه کنیم نوشته هنری میلر آنقدر ها صریح به نظر نمی رسد، شاید مهمترین گناه این بود که از زمانه خود پیشتر بود. اما این تنها یک بخش از وجوه آثار هنری میلر بود و نباید از این نکته مهم غافل شد که هنری میلر یکی از منتقدان جدی آمریکا بود و در نوع خود تاوان آن را هم داد. احساسات ضد آمریکایی او به مذاق بسیاری خوش نمی‌آمد. اما شاید تصور کنیم چنین مخالفت هایی در آمریکا لااقل امری عجیب و تازه نیست. اما او همانند بسیاری از بازیگران، خوانندگان و چهره‌های مشهوری که برای ژست های روشنفکرانه و گاه تبلیغاتی از سیاست ها و دولت‌مردان آمریکا انتقاد می‌کرد، نبود و به عبارت روشن‌تر از شعور مایه می گرفت نه شعار. بنابراین انتقادات او متکی بر نوعی از بینش فکری بود که با آثارش نشر و گسترش می‌یافتند. مهمتر اینکه او منتقد بخش‌هایی از این سیستم بود که با رویای آمریکایی پیوند خورده و در زندگی اجتماعی و سیاسی مردم این کشور ریشه داشت.

میلر آمریکا را نحس می‌دانست و از هرآنچه مظهر آمریکا شمرده می‌شد تنفر داشت. او معتقد بود آمریکا انسان ها را به ماشین مبدل ساخته و از انسانیتی که خداوند در کتاب مقدس از آن سخن گفته تهی کرده و به موجوداتی از خود بیگانه بدل ساخته است. بی شک طرح چنین انقادات و اعلام این میزان بیزاری از سوی یک نویسنده آمریکایی بی‌نتیجه نمانده و در شکل‌گیری تصویری انحرافی از او بی‌تاثیر نبوده است. شاید به همین دلیل بود از نگاه برخی او فردی خائن، عصیانگر و بی اخلاق بود. برخی حتی او را نویسنده و ادیب نیز محسوب نمی کردند. چرا که میلر در ادبیات نیز رویکردی ساختارشکنانه داشت و نوشته‎هایش داستانهایی در شکل متعارف نبودند، او در این آثار مرزهای واقعیت و داستان را برداشته و عمده آنها درواقع مبتنی بر تجربیات و خاطرات خود او بودند. نوع زندگی او، سفرهای بسیار و تن دادن به مشاغل مختلف که در آنها دستفروشی و حتی گورکنی هم دیده می‌شد باعث شده بود زندگی او سرشار از خاطرات و آدمهای گوناگونی باشد که در آثارش به عنوان ملات کار مورد استفاده قرار گرفته اند. با اینکه رمانهای معروف او نیز از از الگوهای متعارف و سنت‌های کلاسیک داستانگویی پیروی نمی کردند، اما از جذبه بسیاری برخوردار بودند که از عمق نگاه او به زندگی و زبان تند و تیزش مایه می گرفتند؛ همین پافرانهادن از ساختارهای متداول بهانه ای بود که او را نه نویسنده و ادیب بلکه نهایتا یک خاطره‌نویس به حساب آورند. اما به راستی هنری میلر که بود؟ تصویر واقعی اش چگونه بود؟ و از چه جایگاهی در ادبیات برخوردار بود؟

«کتاب پنجاه سال نویسندگی» با عنوان فرعی تأملاتی در زندگی و آثار هنری میلر اثر داوود قلاجوری که به همت نشر نخستین منتشر شده، می کوشد با پرتو افکندن بر زندگی و هنر این نویسنده عصیانگر تصویر کم و بیش کامل و مبتنی بر واقعیتی را از این نویسنده ترسیم کند. لطف و اهمیت کتاب در این ایام بیشتر می شود وقتی توجه داشته باشیم که مدار رأس السرطان که کلیدی ترین و جنجالی ترین اثر هنری میلر محسوب می شود، بعد از مدت‌ها انتظار به فارسی منتشر شده است و شناخت نویسنده این اثر، به درک بهتر این شاهکار ادبی کمک خواهد کرد.

داوود قلاجوری در کتاب پنجاه سال نویسندگی به شکلی جمع و جور و با اتخاذ زبانی موجز اما گویا، به سراغ زندگی و آثار هنری میلر رفته است. کتاب حاضر از پنج بخش تشکیل شده و در انتها نیز برای اشراف بیشتر خواننده سالشمار زندگی و انتشار آثار هنری میلر منتشر شده است. اشراف نویسنده به زندگی و آثار هنری میلر و ارجاع های او به نوشته‌های گوناگون این نویسنده که اغلب نیز به فارسی منتشر نشده اند. از این کتاب کوچک اثری خواندنی و کارآمد برای آشنایی با هنر میلر ساخته است.

داوود قلاجوری سالها با آثار هنری میلر دم‌خور بوده و این علاقه شخصی به کندوکاوی جدی در آثار این نویسنده آمریکایی انجامیده است که هرازچندگاهی با انتشار ترجمه‌هایی از آثار مختلف هنری میلر (مقاله یا داستان) برای مخاطبان فارسی زبان نیز همراه شده است. ادبیات مرده است (۱۳۷۹)، آرامش در تبعید (۱۳۸۰) صدای سقوط (۱۳۸۹) دیگر آثار این نویسنده و مترجم است که به ترجمه آثار هنری میلر به فارسی اختصاص یافته است.

در پنجاه نویسندگی قلاجوری کوشیده خلاء نبود منابع فارسی درباره زندگی و آثار هنری میلر  را برای فارسی زبانان تا اندازه ای مرتفع سازد. نویسنده کتاب در بخش اول به خصوصیات ویژه و شاخص هنری میلر اشاره می کند، شاخصه هایی که از او چهره ای مهم و فراموش ناشدنی می سازند. قلاجوری سپس به سراغ زندگی این نویسنده رفته و در بخشهای دوم تا چهارم به بررسی زندگی و آثار او می پردازد و بخش پایانی کتاب را نیز به بیان دیدگاه های منتقدان و صاحب نظران نسبت به آثار این نویسنده اختصاص می دهد. خلاصه سخن اینکه کتاب حاضر مدخل مناسبی‌ست برای آشنایی با این نویسنده مهم امریکایی که از لابلای جهان پرزرق و برق و سیطره تبلیغات رسانه های آمریکایی به حقایقی دردناک از حیات انسان امریکایی رسیده بود که می کوشید دیگران را نیز از آنها آگاه سازد. نقل از سایت الف: نویسنده‌ای که از نحسی آمریکا نوشت