قصه‌ها و تصویرها

ولادیمیر گریگوریویچ سوته‌یف نویسنده و تصویرگر کتاب‌های کودکان و از سازندگان فیلم‌های کارتونی است. داستان‌های او از زبان روسی به ۳۶ زبان ترجمه شده است و همه کودکان دنیا با داستان‌های او آشنا هستند.  قصه‌های او فقط سرگرم کننده نیستند، بلکه بچه‌ها را به تفکر نیز وا می‌دارند. در ایران برخی از داستان‌های او در دهه ۴۰ در کتابی به نام “قصه‌ها و تصاویر” در ۱۵۹ صفحه و ۱۳ داستان  با ترجمه گامیون منتشر شده بود. نشر نخستین، درسال ۱۳۷۸ اقدام به چاپ مجموعه قصه‌ها و تصویرها به صورت کتاب‌های جداگانه (در قطع خشتی کوچک ۱۵ در ۱۵ سانتی متری) نمود و تاکنون ۱۶ قصه از آثار سوته‌یف را چاپ و انتشار داده است. برخی از آن‌ها تاکنون به چاپ پانزدهم و بیشتر رسیده است و مورد توجه و استقبال بیش از یک میلیون کودک ایرانی قرار گرفته است.

ولادمیر در سال ۱۹۰۳ در مسکو زاده شد. پدرش پزشک بود و شیفته‌ی هنر بود. ولادیمیر علاقه به هنر را از پدرش ارث برد. آثار او از نوجوانی در مجله‌های گوناگون منتشر می‌شد. ولادیمیر گریگوریویچ سوته‌یف از سینما به ادبیات کودک راه یافته است. او در سال ۱۹۲۸ از انستیتو سینماتوگرافی دانش آموخته شد. در  معروفترین استودیوهای انیمیشن سازی شوروی پیشین چندین فیلم انیمیشنی ساخت. سوته یف از سال ۱۹۴۷ با انتشارات دتگز  آغاز به همکاری کرد و در سال ۱۹۵۲ نخستین کتابش به نام “دو داستان درباره مداد و رنگ‌ها” منتشر شد، کتابی که با آن خود را به عنوان یک تصویرگر نویسنده معرفی کرد. این کتاب از سوی چوکوفسکی ستایش شد. پس از آن داستان‌های بی شماری از جمله “این چه جور پرنده ای است؟”، “قارچ و مورچه”، “عصای کارگشا”، “کی بود گفت میو؟”، ” کیسه پر سیب”، “مرغ و جوجه اردک” نوشت و تصویرگری کرد. در کتاب‌های سوته‌یف، تصاویر پویا گاهی می‌توانند جانشین متن شوند.  او همچنین آثار نویسندگان کلاسیک مانند  چوکوفسکی و مارشاک را نیز تصویرگری کرده است.

قصه‌ها و تصویرها مجموعه‌ای از  کتاب‌های  ساده‌خوان برای کودکان سه تا ۸ ساله ( الف و ب)  است.مثلاْ : خروس و رنگ‌ها یا سه بچه گربه برای کودکان سه ساله تا ۴ ساله جذاب است و کاج و آدم برفی، چرخ‌های جورواجور، کیسه‌ی خالی، عصای کارگشا برای بچه‌های سن‌های بالاتر از ۵ تا ۸ .

این مجموعه داستانی زیبا مورد توجه آموزش پرورش ایران نیز قرار گرفته است و در بخش ما چه بخوانیم در انتهای کتاب فارسی درسی، برای بچه‌های سال اول ابتدایی (کشتی کوچولو، خرس و رنگ‌ها، موش و مداد، سیب و خرگوش) و برای بچه‌های کلاس دوم (گربه پر افاده ، قارچ و مورچه) را معرفی کرده است.

تصویرهای زیبای این کتاب‌ها،  در انتقال مفاهیم و اهداف مورد نظر نویسنده، نقش اصلی را بر عهده دارند و کودک را درکنار هم ذات پنداری با شخصیت‌هایی داستانی به تفکر وا می‌دارند.

کتاب‌های این مجموعه عبارتند از: موش و مداد، خروس و رنگ‌ها، ماجراهای بچه گربه‌ها، سیب و خرگوش، گربه‌ی پر افاده، کی بود گفت میو، این چه جورپرنده ایست؟، جوجه مرغ و جوجه اردک، قارچ و مورچه ، چرخ‌های جورواجور،  کشتی کوچولو، گربه ماهیگیر، خرس و روباه، کیسه‌ی خالی، عصای کارگشا، کاج و آدم برفی

قیمت هر جلد کتاب  5000 تومان و بهای مجموعه ۱۶ جلد یک‌جا، 80000هزار تومان می‌باشد.

 نگاهی  به این مجموعه:
۱-موش و مداد: موش مى‌خواهد مداد “واوا” را به سوراخ ببرد و بخورد.  مداد از او می‌خواهد که قبل از خورده شدن برای او نقاشی بکشد. مداد مرحله به مرحله گربه‌اى رانقاشی می‌کند و موش با دیدن شکل گربه فرار می‌کند. این داستان طریقه استفاده از فکر و رهایی ازترس در رویارویی با خطرها را به کودکان می‌آموزد.
۲- خروس و رنگ‌ها: “واوا” خروسى می‌کشد اما آن را رنگ نمی‌کند. رنگ‌های آبی و قرمز و زرد و سبز کمک می‌کنند و خروس را رنگ می‌کنند. انجام کار مرحله به مرحلهی رنگ آمیزی در این داستان مورد توجه قرار می‌گیرد.
۳- ماجراهای بچه گربه ها: سه بچه گربه‌ی سفید و خاکستری به دنبال موشی ‏درون یک جعبه آرد می‌روند و سفید بیرون می‌آیند. این سه بچه گربه به دنبال موش، به درون دودکشی می روند و حالا هر سه سیاه بیرون می‌آیند…
۴- کی بود گفت “میو”:  سگ کوچولو، یک روز صدای میو میو می‌شنود و از خواب بر می‌خیزد و به دنبال آن است که کی بود گفت “میو”…از خروس، موش، سگ شکاری، زنبور، ماهی، قورباغه…می‌پرسد شما بودین گفتین میو؟…و جستجو ادامه دارد و سگ کوچولو در پایان قصه با گربه روبرو می‌شود…
۵- سیب و خرگوش: خرگوش گرسنه، سیبی را بالای درختی می‌بیند، کلاغ آن را می‌چیند و خارپشت بر می‌دارد… حالا هر سه بر سر سیب دعوا دارند و خرس قاضی می‌شود و با تقسیم عادلانه آن سیب، آن‌ها را متوجه حق و حقوقشان می‌کند.
۶- گربه‌ی پرافاده: دخترک نقاشى مى‌کند. گربه از راه می‌رسد و می‌پرسد: این چیست؟ دخترک می‌گوید: خانه‌اى براى تو و هر آن چه گربه دوست دارد در آن خانه کشیده می‌شود … اما زمانی که دخترک سگی را کنار خانه می‌کشد گربه ناراحت می‌شود و می‌گوید من این خانه را نمی‌خواهم…
۷-این چه جور پرنده ایست؟ داستان غازی است که با دیدن داشته‎های دیگران حسادت می کند و حسرت می‎خورد. او گردنش را با گردن قو، پاهایش را با پاهای درنا، منقارش را با مرغ سقا، بال‌هایش را با کلاغ، دُمش را با طاووس، صدایش را با خروس و…عوض می‌کند و اتفاقاتی رخ می‌دهد تا این غاز پی به داشته‌های خود ببرد…
۸- جوجه مرغ و جوجه اردک: دو جوجه مرغ و اردک همزمان متولد می‌شوند. جوجه مرغ به دنبال جوجه اردک است. هر کاری جوجه ادک انجام می‌دهد جوجه مرغ هم همان کار را می‌کند تا این‌که جوجه اردک می‌رود تا شنا کند….این داستان پرهیز از تقلید و توانمندی‎های افراد را به آن‌ها می‌آموزد و …
۹- قارچ و مورچه: مورچه در جنگل راه می‌رود که ناگهان باران شدیدی شروع به باریدن می‌کند…. میان چمنزار متوجه قارچ کوچکی می‌شود. به طرف قاچ می رود و زیر کلاهک آن پناه می‌گیرد… اما هر لحظه باران تند تر و تند تر می‌شود. پروانه‌ای خیس از باران، موشی گریزان از تر شدن، گنجشگی با پرهای نم‌خورده و…..همه به قارچ کوچک پناه می‌برند، اما چگونه همه در زیر آن جای می‌گیرند؟ دوستی‌ها و همزیستی‌ها در هنگام مشکلات با طرح یک پرسش، ذهن کودک را درگیر می‌کند….
۱۰– چرخ های جورواجور: خروس، خارپشت، قورباغه و مگس چرخ‌هاى جور واجورى پیدا می‌کنند. هر کدام از آن‌ها با چرخ‌ها ابزاری مفید برای راحتی زندگی‌شان می‌سازند. خرگوشى که آن ها مى‏خندد پی می‌برد که هر کس باهوش و دانایى می‌تواند از هر وسیله‌ای، استفاده‌ای کارامد داشته باشد.
۱۱- کشتی کوچولو: قورباغه، جوجه، موش و عنکبوت به نهری مى‌رسند. قورباغه شنا بلد است دوستانش را مسخره می‌کند و در آب شنا مى‌کند. بقیه که شنا کردن بلد نبودند، با پوست گردو، برگ و تار عنکبوت قایقی می‌سازند و…
۱۲- گربه‌ی ماهیگیر: گربه مى‌خواهد ماهى بگیرد. روباه، گرگ و خرس از او می‌خواهند اولین ماهی‌ها را به آن‌ها بدهد. سه ماهى اول از قلاب فرار می‌کنند. روباه، گرگ و خرس توى آب می‌پریدند و بر سر ماهی‌ها با هم دعوا می‌کنند.گربه به جاى دیگرى می‌رود تا با خیال راحت ماهى بگیرد و..
۱۳- عصای کارگشا: خارپشت و خرگوش با هم مسیر می‌شوند. تکه چوبی به پای خرگوش گیر می‌کند. او چوب را به سویی می‌اندازد. اما خارپشت می‌گوید این یک عصای کارگشا است. در راه‏ خطرهایی پیش می‌آید. خارپشت به موقع از چوب استفاده می‌کند حتی خرگوش را با کمک آن از مرگ نجات می‌دهد. خرگوش می‌فهمد آن‎چه اهمیت دارد استفاده‌ی درست از هر چیز است…
۱۴– کیسه‌ی خالی: خرگوشی با کیسه ای می رود تا برای بچه هایش غذا بیاورد، درخت سیبی می‌یابد و کیسه را پر از سیب می‌کند. در راه بازگشت سیب‌هایش را می‌بخشد و کیسه‌اش خالی می‌شود، و بر می‌گردد تا دوباره کیسه را پرکند در حالی که هوا طوفانی است… و به ناچار دست خالی است بر می‌گردد اما می‌بیند که خانه‌اش…
۱۵- خروس و روباه: خرسی به اسم میشا می‌خواهد برای زمستانش غذا ذخیره کند. این خرس در برخورد با هر جانوری فکر می کند که باید مثل او برای زمستان غذا ذخیره کند و در هر کار خیلی جدی شروع کرده و صبر و حوصله‌اش سر می‌رود و با اولین پیشنهاد با حیوان دیگری همراه می‌شود تا این که…
۱۶- کاج و آدم برفی: قصه‌ی ساخت یک آدم برفی است که بچه‌های مدرسه او را می‌سازند و از او می‌خواهند نامه‌ای از آن‌ها را به بابانوئل برساند و کاجی را از بابا نوئل برای جشن سال هدیه بگیرد. در راه با همکاری سنجاب‌ها، خرگوش‌ها و خرس به بابانوئل می‌رسد و…